Bebeklerde uyku gerilemesi muhtemelen böyle bir şeyin varlığını bir bebek sahibi olmadan önce hiç duymamıştınız. Ama ya şimdi?
Mışıl mışıl gece boyunca uyuyan bebeğiniz bir anda ortada hiçbir neden yokken gece uyanmaya ve/veya gündüz uyku süreleri eskisine oranla kısalmaya mı başladı?
Eğer öyleyse bu yazı kafanızdaki tüm deli sorulara ışık tutacak.
Bebeklerde Uyku Gerilemesi Nedir?
Bebeklerde uyku gerilemesinin öncelikle dönemsel ve geçici bir durum olduğunu bilmekte yarar vardır. (genellikle 1 ile 4 hafta sürer) Bir anda gece boyunca uyuyan bebeğiniz ya da küçük çocuğunuz ortada hiçbir neden yokken gece uyanmaya başlayabilir, gündüz uykuları kısalabilir veya gündüz uyumayı tamamen reddedebilir.
Böyle bir durum özellikle daha önce bebeği/çocuğu için sağlıklı uyku alışkanlıkları oluşturmuş anne ve babaları fazlasıyla korkutur. Ebeveynler, yoksa geri dönüş mü yaşıyoruz? Bir daha bebeğim gece boyunca uyuyacak mı? Gündüz uykularına neler oluyor? gibi birçok soru ve endişeye sahip olabilirler. Öncelikle sakin olun. Eğer bebeğiniz kendi kendine uyumayı öğrenmiş ise bu dönemleri de sakinliğiniz ve tutarlılığınız ile atlatabilirsiniz.
Uyku Gerilemesi Neden ve Ne zaman Olur?
Bebeklerde uyku gerilemesi bebeğin/çocuğun gelişimsel olarak kilometre taşlarının gerçekleştiği dönemlerde oluşur. Oturmak, emeklemek, ayağa kalkmak, sıralamak, konuşmak, kaşık tutmak, diş çıkartmak vb. gibi…
Zihinsel ve fiziksel olarak hızlı geliştikleri bu dönemlerde bebekler uyku gerilemesi ile bir anda uykularında problemler yaşayabilirler. Ancak iyi bir haber var, bunların hepsi geçer.
4 Aylık Bebeklerde Uyku Gerilemesi
4 aylık olan bebeklerin uyku döngüleri değişir. 4. Aya kadar sadece uykunun REM evresinde uyuyan bebekler artık NON REM olan uyku evresinde uyumaya başlarlar. Bu döneme kadar bebeğinizi sallayıp ağzına emzik verdiğinizde bebeğiniz saatlerce uyuyabiliyorken bu dönemden sonra uyku döngüleri arasında kısmi uyanmalar yaşayacak ve kendi kendine uykuya döndürme becerisine henüz sahip değilse uykular gittikçe kısalacaktır. Yani bu her derin uykudan (NON REM) hafif uykuya geçtiklerinde (REM) uyanmaları anlamına gelecektir.
Bu diğer uyku gerilemesi zamanlarından farklıdır. Çünkü maalesef kendi kendine düzelmez. Eğer bebeğinize bugüne kadar sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak konusunda çeşitli çalışmalar yaptıysanız şanslısınız demektir. Çünkü kendi kendine uyumayı bilen bir bebeği bu aylardan sonra uzayan gece uykuları beklemektedir. Her bebeğin farklı olduğunu unutmamak gerekir. Bazı bebekler tam olarak 4. Ayda bu döneme girerken bazı bebekler 3. Ay gibi daha erken, bazı bebekler ise 5. Ay gibi daha geç bir zamanda bu gerilemeyi yaşayabilirler.
Kısmi Uyanmalar hakkındaki yazım için tıklayınız…
8-10 Aylık Bebeklerde Uyku Gerilemesi
Bu dönemde birçok bebek ayağa kalkmaya başlar veya emekler. Ayrıca zihinsel anlamda da çok hızlı gelişirler. Dil becerileri gelişir ve nesneleri kategorilere ayırmaya başlarlar. Bir de bu dönemde çıkan dişleri de düşündüğümüzde aslında bu dönem birçok ebeveyn için zor bir dönemdir. Yeni kazandıkları tüm bu yetenekler bebeklerde heyecan yarattığından yaşadıkları değişim onlarda uyku gerilemesine sebep olabilir. Yine her bebeğin farklı olduğu gerçeğini unutmadan uyku gerilemesinin 8-9-10. Aylar içerisinde herhangi bir zamanda gerçekleşebileceğini bilmekte yarar vardır.
Ayrıca bu aylarda birçok bebek 3 uykudan 2 uykuya geçiş sağlar. Her uyku geçişi gibi bu geçişin de ilk zamanları biraz zor olabilir. Çünkü ilk başlarda 2 uyku az, 3 uyku ise fazla gelecektir. Bu dönemde bebeğinizi biraz daha erken yatırarak bu durumu çözebilirsiniz.
Bu dönemde bebeğiniz yorgun olduğundan ve gelişimsel olarak çok hızlı geliştiğinden fazlasıyla mızmız olabilir, normalden daha çok ağlayabilir. Bu da sizin ebeveyn olarak kendinize olan güveninizi sarsabilir. Ancak sakin olun. Yaşanan bu değişimler sağlıklı gelişimin bir parçasıdır. Sizde ya da bebeğinizde yanlış bir şey yoktur.
Öncelikle bu günlerin geçici olduğunu bilin. Yapmanız gereken en önemli ve tek şey rutinden mümkün olduğunca uzaklaşmamaktır. Gece uyumayan bebeğinize süt vermek ya da yatağınıza almak asla bir çözüm olmadığı gibi bebeğinizin böyle bir düzene alışması sadece 3 gününü alacaktır. Tutarlı olduğunuz sürece sorunun çoğunlukla 3-4 haftada kendiliğinden düzeldiğini göreceksiniz.
12 Aylık Bebeklerde Uyku Gerilemesi
İlk doğum günü de bebeklerin hayatlarında önemli kilometre taşlarından biridir. Bebeklerin büyük bir çoğunluğu ilk doğum günlerinde yürümeye başlarlar. Bu heyecan dolu ilk haftalar onlarda uyku gerilemesine sebep olabilir.
11-12. aylarda yaşanabilen bu uyku gerilemesini birçok anne ve baba bebeklerin artık tek uykuya hazır olduğu düşüncesi ile karıştırır. Çünkü bu dönemde bebekler öğlen uykularını az uyumaya (45 dakika) ya da hiç uyumamaya başlayabilirler. Oysa ki birçok bebek tek uykuya ancak 15 ile 18. Aylar arasında bir dönemde hazır olabiliyor. Bu konuda lütfen aceleci davranmayın. Bu nedenle bu dönemde yaşanan uyku gerilemesini iyi gözlemlemenizi, yine daha önceki gerilemelerde yaptığınız gibi sakin olmanızı ve olabildiğince rutinin dışına çıkmamanızı öneririm. Yüzde yüz tutarlı olmak kabul ediyorum ki biz ebeveynler için her zaman kolay olmayabilir. Ancak unutmayın zararın neresinden dönersiniz kardır. Tutarsızlığınıza odaklanmayın. Eski rutininizi vakit kaybetmeden yeniden oluşturun.
Tutarlı olduğunuz sürece sorunun çoğunlukla 3-4 haftada kendiliğinden düzeldiğini göreceksiniz.
18 Aylık Bebeklerde Uyku Gerilemesi
Eğer bir anda mışıl mışıl uyuyan bebeğiniz, geceleri uyanmaya ve çığlık atmaya, ya da gündüz 2 düzenli uyku uyurken bir anda uyumayı ret etmeye başladı ise o zaman 18. Ay uyku gerilemesine siz de hoş geldiniz.
Biz ebeveynleri en fazla yoran uyku gerilemesinden biridir bu. Çünkü şimdi bebeğiniz hem çok daha inatçı hem de ağlayarak size istediklerini yaptırabileceğini farkında. Buna bir de ayrılık anksiyetesi ile diş problemlerini de ekledik mi 18. Ay uyku gerilemesinin neden ebeveynleri en çok zorlayan uyku gerilemesi olduğuna şaşırmamak gerekir.
18 aylık bebeğinizin artık kendine ait bir dünyası var. Keşfetmek isteyen miniğiniz için bir yandan da dünya halen çok büyük ve korkutucu.
Bu nedenle birçok bebek bu dönemde uyku gerilemesi yaşayabiliyor. Yine bu durumun normal bir gelişim süreci olduğunu bilin ve geçici olduğunu kabul edin. 18 aylık bebeğinizle konuşabilirsiniz, onunla basit cümleler ile iletişim kurun. Sizi anlayacaktır. Gündüz uykularına azami derecede önem verin. Gerekirse arabada uyumasını sağlayabilirsiniz (tabii bu kırmaya çalıştığınız bir alışkanlık değilse)
Tüm uyku gerilemeleri zorlu ve yorucudur ancak bu dönemi en zorlarından biri yapan bir diğer neden ise bu dönemde disiplin olgusunun hayatımıza dahil olmasıdır. Bu dönemde bebeğinize bazı limitler koymanız hem bu dönemi hem de 2 ve 3 yaş sendromlarını daha kolay atlatmanızı sağlayacaktır.
Tutarlı ve sabırlı olmaya devam edin, sorunun çoğunlukla 3-4 haftada kendiliğinden düzeldiğini göreceksiniz.
24 Aylık Bebeklerde Uyku Gerilemesi
Sizin varlığınızdan büyük keyif alan bebeğiniz bu dönemde gündüz uykusunu ret edebilir. Bir anda kendi kendine uyurken, sizi yanında isteyebilir. Uykusunun olmadığını söyleyip kalkmak isteyebilir.
Size tavsiyem ona şefkatli ancak net ve kararlı bir şekilde bu saatin uyku zamanı olduğunu, kendinizin de uyuyacağını, uyumasa da yatağında yatağında vakit geçirebileceğini söyleyin. Siz yine de düzenli şekilde bebeğinizi aynı saatlerde yatırmaya devam edin.
Bitmeyen son isteklere karşı (son bir kitap daha, bir bardak su daha, bir öpücük daha vb.) ilk baştan limit koymanız ve bu konuda tutarlı olmanız hayat kurtarır. Ona yatmadan önce kaç tane kitap okuyacağınızı söyleyin ve sözünüzde durun. Önemli olan yatmadan önce kaç kitap okuduğunuz değildir, önemli olan sözünüzde durmanızdır. Unutmayın bir sonraki istediğinde bu bebeğinize referans olacak bir bilgidir.
Bu dönemde birçok anne-baba öğlen uykularına direnen 2 yaşındaki bebeklerinin artık öğlen uykusuna ihtiyaç duymadığını düşünür. Oysa ki küçük çocuklar 3-4 yaşına kadar öğlen uykusuna halen ihtiyaç duymaktadır. Bu gerileme geçici bir dönemdir.
Ne kadar zor olsa da tutarlı olmaya devam edin, sorunun 3-4 hafta içerisinde kendiliğinden düzeldiğini göreceksiniz.
Bebeğinizin Uyku Gerilemesi Yaşadığını Nasıl Anlarsınız?
- Bir anda başlayan gece uyanmaları – ağlamalar
- Zor uykuya dalmak
- Ebeveyn odayı terk edince ağlamaya başlarlar (eğer daha önce kendi uyumaya başladıysa)
- Uyumaya gitmeyi reddetme
- Ebeveyne yapışma
- Öğlen uykularında problem, uykuların kısalması, ya da tamamen ret etme
- İştahsızlık ya da çok fazla yemek yeme isteği
- Davranışlarda değişim, mızmızlık, daha çok ağlamak
Her zaman her bebeğin farklı olduğunu da unutmamak gerekir. Bazı bebekler tam olarak bu aylarda uyku gerilemesi yaşarken bazı bebekler bunu biraz da erken ya da geç yaşayabilirler.
Yaşadığınız her uyku sorununu uyku gerilemesi ile karıştırmamak önemlidir. Eğer bebeğiniz zaten kendi kendine uyuma becerisine sahip değilse, uyku gerilemesi dönemi geçtiğinde de uyku sorununuz düzelmeyecektir. Geçici bir dönemde oluşan sorunları uzun vadeli büyük problemlere dönüştürmemeniz önemlidir.
4. Ay dışındaki tüm uyku gerilemeleri 3-4 hafta içerisinde kendiliğinden düzelir. 4 ay uyku gerilemesini atlattıktan sonra bebeğinize sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak konusunda bebek uyku eğitimi çalışmalarına başlayabilirsiniz.
Bu gerileme dönemlerinde bebeğinize daha fazla ilgi ve sevgi gösterebilirsiniz ancak yanlış uyku ilişkilendirmeleri kurmadığınızdan emin olun. Örneğin eğer emziği bıraktırdıysanız, bu dönemde ona yeniden emzik teklif etmeyin, bebeğinizi kucağınızda veya memede uyutmaya ya da onu kendi yatağınıza yeniden almaya çalışmayın.
Yani özetle bu dönemde sağlıklı olmayan uyku alışkanlıkları ve rutinler oluşturmamak konusunda dikkatli olun.
Ve son olarak sabırlı olmaya çalışın ve gelişimsel kilometre taşlarının olduğu bu dönemlerin geçici olduğunu unutmayın.
Sevgilerimle,
Güliz G. Özsaruhan
0-3 Yaş Bebek Uyku Danışmanı
